فریز کردن جنین چیست و کی انجام می‌شود؟

شاید شما هم خبر متولد شدن نوزاد اصفهانی را که پس از ۱۲ سال فریز شدن، به دنیا آمده‌است را شنیده‌اید. برای اولین‌بار در ایران این اتفاق به این صورت افتاده است و اهمیت آن به خاطر طولانی‌مدت بودن، فریز جنین است. بیشتر مواقع و در بیشتر کشورها هنگامی‌که جنین فریز شده بیشتر از ۱۰ سال عمر ‌کند، آن را منهدم می‌سازند. این جنین در سال 1۳۸۷ برای اولین بار فریز شد و تازه به دنیا آمده است!

زوج‌هایی که با مشکل ناباروری مواجه می شوند، بجز مشکلات روحی با دغدغه‌های زیادی برای درمان مواجه هستند. آن‌ها نمی‌دانند که کدام روش برای باروری آنها، سالم‌تر است و زودتر آن‌ها را به هدف‌شان می‌رساند. روش‌های زیادی امروزه  پیش روی زوج‌های نابارور قرار دارد. ما در این مقاله می‌خواهیم برای شما همراهان عزیز مجله پزشکی روش فریز کردن جنین و تخمک را مورد بررسی قرار دهیم.

فریز کردن تخمک و جنین

زوج هایی هستند که درحال حاضر نمی‌توانند فرزند بیاورند و بنا به شرایطی که در ادامه خواهیم گفت، امکان آن را ندارند. درنتیجه به آن‌ها روش فریز کردن تخمک یا جنین پیشنهاد می شود. فریز کردن تخمک و جنین دو فرایند متفاوت است که هر دوی آن‌ها برای حفظ باروری، کاربرد دارند و در ادامه به هر دو مورد خواهیم پرداخت.

در گذشته‌ای نه‌چندان دور، فریز کردن جنین اصولاً جواب بهتری نسبت به فریز کردن تخمک می‌داد و زنده ماندن جنین فریز شده بیشتر از ایجاد فرزند از تخمک شده بود. اما با پیشرفت علم، امروزه در فریز کردن تخمک از تکنولوژی فریزینگ فلش استفاده می شود که در این حالت، احتمال تبدیل شدن تخمک فریز شده به جنین هم زیاد شده است. درنتیجه می‌‌توان گفت هر دو روش به یک اندازه در این راه، موفقیت‌آمیز هستند.

فریز کردن تخمک

برای این‌که تخمک را فریز کنند سه مرحله پیش رو دارند:

تحریک کردن تخمدان برای تخمک گذاری: اصولاً هر زنی در دوره قاعدگی خود یک بار تخمک آزاد می‌کند. اما برای انجماد تخمک، به بیش از یک تخمک نیاز است. درنتیجه هورمون‌هایی به زن داده می‌شود که باعث تحریک تخمدان‌ها و آزادسازی بیش از یک تخمک شوند. همچنین این داروها برای بالغ شدن تخمک ها بسیار مؤثر هستند.

استخراج تخمک: هنگامی‌که تخمک‌های بالغ به تعداد مورد نیاز تولید شد، حال باید این تخمک‌ها از تخمدان خارج شوند. این کار توسط ورود یک سوزن مخصوص و بسیار باریک به واژن انجام می شود. این سوزن متصل به یک دستگاه مکنده است که می‌تواند تخمک را خارج کند. اگر از این طریق نتوانستند تخمک‌ها را خارج کنند از عمل لاپروسکوپی استفاده می شود.

فریز کردن تخمک: پس از این‌که تخمک‌ها از بدن زن خارج شد، باید منجمد شوند تا سلول دیگر رشد نکند. برای این کار از دو روش استفاده می‌شود. روش انجماد آهسته که دما به تدریج پایین می‌آید و این اتفاق زمانبر است اما سلامت تخمک بیشتر حفظ می شود و روش شیشه سازی در این روش به سرعت دما پایین آمده و تخمک منجمد می شود.

فریز کردن جنین

فریز کردن جنین هم مانند فریز کردن تخمک است البته با یک تفاوت کلی. در فریز کردن جنین، وقتی تخمک بازیابی شد، لقاح آزمایشگاهی صورت می‌گیرد. یعنی تخمک و اسپرم را به مدت میانگین ۲۰ ساعت در کنار همدیگر قرار می‌دهند تا نطفه تشکیل شود و سپس نطفه تشکیل شده را داخل دستگاه انکوباتور قرار می‌دهند تا به زمان مناسب فریز شدن برسد و در آن موقع جنین فریز می‌شود. جنین فریز شده در نیتروژن مایع نگهداری می‌شود.

چرا از فریز کردن تخمک و جنین استفاده می شود؟

همان طور که گفتیم ممکن است زن و شوهر یا حتی دختران باکره دلایلی را داشته باشند که بدانند در آینده نمی‌توانند باردار شوند و اکنون که دارای تخمک‌های سالم هستند، به این اقدام روی بیاورند تا در آینده دچار مشکل نشوند. دلایلی که پزشکان به واسطه آنها مجوز انجام این عمل را می دهند و شامل موارد زیر هستند:

اگر سن دختری از ۳۰ سال گذشته است: پزشکان و متخصصین زنان بر این عقیده هستند که پس از ۲۸ سالگی قدرت باروری زنان کاهش پیدا می‌کند و از سن 35 سالگی احتمال بارداری بسیار پایین تر می آید. ممکن است دختری که هنوز مجرد است و ۳۰ سال را رد کرده است، درآیند و پس از ازدواج به مشکل بربخورد درنتیجه می‌تواند تخمک‌های خود را فریز کند.

ممکن است زوج ها شرایط بارداری را نداشته باشند: با دلایل زیادی ممکن است زن و شوهری نتوانند اکنون تصمیم به بچه‌دار شدن بگیرند. دلایلی چون وضعیت مالی، مشکلات کاری، وضعیت اسکان و غیره که این امر، بارداری آنها را به تعویق می‌اندازد و از آن طرف هم سن زوج بالاتر رفته و با افزایش سن تخمک ها، احتمال باروری کمتر می شود. درنتیجه در این شرایط هم فریز کردن تخمک یا جنین گزینه خوبی است.

هنگامی که یکی از زوجین در آینده مجبور به انجام شیمی‌درمانی باشد: افرادی که دچار سرطان هستند یا این‌که در فامیل درجه یک آن‌ها افراد سرطانی وجود دارند و احتمال دارد آن‌ها هم به این بیماری دچار شوند و در حال حاضر نتوانند بچه‌دار شوند، این روش برای آن‌ها انجام می شود.

بیماری‌های خاص: افرادی که دچار بیماری‌هایی چون کیست تخمدان یا آندومتریوز هستند که ممکن است با گذشت زمان، این بیماری‌ها شدت بیشتری پیدا کنند و احتمال باروری را پایین بیاورند و همچنین بیماری‌هایی چون دیابت، بیماری‌های کلیوی، لوپوس، کم‌خونی و... که شاید بر قدرت باروری تاثیر بگذارند، می توانند با انجام این دو روش، نگرانی‌های فکری خود را کمتر کرده و به راحتی به درمان بیماری خود بپردازند.

عمر جنین فریز شده

اگر در حالت تئوری بخواهیم این مسئله را بررسی کنیم، می‌‌توان گفت همیشه این جنین می‌تواند زنده بماند. این جنین‌ها در دمای منفی 196 درجه سانتی‌گراد قرار دارند و به‌هیچ‌وجه نمی‌توانند رشد کنند و واکنش بیولوژیکی از خود نشان دهند. هر کشوری در رابطه با طول مدت نگهداری جنین و تخمک های فریز شده، برای خود قوانینی خاص دارد و چون نگهداری این جنین یا تخمک به دمای خیلی پایینی نیاز دارد، هزینه بسیار بالایی را می طلبد. اصولاً بعد از ۱۰ سال جنین و تخمک دور ریخته می‌شوند.

عوارض فریز جنین

همان‌طورکه گفتیم تخمک از بدن زن گرفته می شود و ممکن است عوارضی برای او ایجاد کند که موارد شایع زیر را می توان نام برد:

نفخ شدید و احساس درد شکمی

حس پر بودن

التهاب و عفونت در ناحیه رحم

خون‌ریزی

تغییر رنگ و بوی ترشحات واژن

تحریک تخمدان بیش از حد موردنیاز

کدام به صرفه‌تر است؟

اگر بخواهیم فریز جنین و فریز تخمک را از نظر هزینه باهم مقایسه کنیم، باید بگوییم فریز تخمک هزینه پایین‌تری دارد و نگهداری آن ساده‌تر است و همچنین قبل از ازدواج هم می‌‌توان آن را انجام داد و مشکلی ایجاد نمی‌کند. عده‌ای هم هستند که فریز جنین را از لحاظ اخلاقی درست نمی‌دانند، درنتیجه می‌‌توان گفت فریز تخمک به صرفه‌تر است و راحت‌تر انجام می‌شود.